Rodriqo Rey Rosa (1958) Qvatemala yazıçısı. ABŞ və Mərakəşdə yaşayıb. Mərakeşin Tanjer şəhərində yaşayanda, məşhur amerika yazıçısı Pol Boulzla tanış olub, bir-birlərinin əsərlərini tərcümə ediblər. Hazırda Qvatemalada yaşayan yazıçı Boulzlar ailəsinin ədəbi irsinə nəzarət edir.
Səkkiz yaşında ölümə məhkum olmuşdu. Bir neçə həkim demişdi ki, adını anmaq istəmədiyim qəribə xəstəlik ucbatından təxminən yüz iyirmi günə əriyib gedəcək. Pis xəbəri verən həkim bunu mümkün qədər insaniyyətlə etməyə çalışsa da, alınmamışdı. Qəddar olmalıydı, peşəsi bunu tələb edirdi. Xahiş etdim ki, xəstəliyin mərhələlərini təsvir etsin. O da (iki-üç həftə ehtiyatla) hər şeyi bir-bir izah etdi. İzahatını bitirib əlavə etdi: “Təəssüf ki, artıq əlimizdən heç bir şey gəlmir”. İddiaları doğru çıxmasa, ona ömür boyu lənət oxuyacağımı dedim.
Evə çatarkən bir yandan ölümü düşünür, digər yandan isə hələ də ümid bəsləyirdim. Mən gələndə qızım yatağında uzanmışdı, rəngi solğun idi, özü də əsirdi. Deyəsən, yenə halının pisləşən vaxtıydı. Dayə sakitcə otaqdan çıxdı və mən onun yanında diz çökdüm.
– Necə hiss edirsən? – soruşub alnını öpdüm.
– Pis, – dedi və əlavə etdi, – mən öləcəm, düzdür?
Mənim səhlənkarlığım ucbatından bir həftə əvvəl həkimin ölüm ehtimalı barədə məktubunu oxumuşdu.
– Məncə, yox, – dedim, – uşaq olanda mən də tez-tez xəstələnirdim, amma hələ də sağam.
– Mən də sağ qalmaq istəyirəm, – dedi qətiyyətlə, – Amma əgər öləcəmsə, həkimlər belə düşünürsə, mənə düzünü de, atacan, məni aldatma.
Gözlərini üzümə elə zillədi ki, yalan danışa bilmədim.
– Səni müayinə edən həkim dörd ay içində öləcəyini düşünür. Amma mən inanmıram.
– Dörd ay? – əvvəlcə fikrində, sonra əmin olmaq üçün barmaqları ilə saydı, – Deməli, fevrala düşür.
Başımla təsdiqlədim. Tərləmiş əlini götürüb sıxdım. O, yuxuya getdi, ya da uşaq ağlı ilə nəzakətli davranaraq özünü yuxululuğa vurdu.
Növbəti gün tezdən oyandım, səhər yeməyini bişirib vanna otağını hazırladım. Həmin səhər sağlam görünürdü, hətta bir anlıq ölümə məhkum olduğunu unutmuşdum. Alış-verişə çıxdım. Gözəl noyabr sabahı məni elə həvəsləndirmişdi ki, evə qayıdanda yeməkdən sonra gəzməyi təklif etdim.
– Hara getmək istəyirsən? – soruşdum.
– Sən hara istəsən, – dedi dərhal, – məsələn, heç vaxt olmadığımız bir yerə gedə bilərik.
Getmədiyimiz o qədər yer var idi ki. Mənim kimi nəsil artırmaqdan qorxan biri üçün uşaq sahibi olmaq böyük səhv idi. Amma anasının istəklərinə qarşı gələ bilməmişdim və qız doğulmuşdu. Anası üç il əvvəl məni tərk etmişdi, beləcə, ikimiz qalmışdıq.
Biz evdən çıxanda hündürboylu, solğun bənizli bir kişi ikiqat giriş qapısının açılmasından istifadə edib dəhlizə sivişdi.
– Narkomandır, – dedi və kişi bunu eşitdi.
– Bəlkə də, – dedim.
Küçəyə çıxan kimi narazılığını bildirdi:
– Onun narkoman olduğunu sən də bilirsən. Niyə bəlkə dedin?
– Dediyini eşidə bilərdi.
– Nə olsun, mən ki, düzünü demişdim.
– İnsanlar başqalarının onlar haqqında nə fikirləşdiyini eşitməyi sevmirlər.
Məyusluq və anlayışla baxıb dedi:
– Yəqin ki, elədir.
Boveri döngəsində əlimi dartdı.
– Niyə Tayms meydanına getmirik?
Zövqsüz fonlu Astor Pleysdə metroya endik. Aşağıda, platformada bir dəstə şair bu qara dəliyə bir növ intellektual, hətta eleqant ton vermişdi. Burada sanki şəhər boşalır, tək səfərdə yox olurdu, əvvəlcə tamamilə üz çevirir, sonra yenidən reallığa qarışırdın.
Qatara mindik, tunelə daxil olduq. Vaqon silkələndi, ayaqüstə gedən sərnişinlər bir-birlərinə dəydilər, boz sifətli, hissiyatsız bədənlər sallaqxanada ayağından asılmış cəmdəklər kimi yellənməyə davam etdilər. Hər yaşda cəmdək vardı.
42-ci küçənin asfaltı bu şəhərə ayaq basdığım ilk günki kimi sərt, havası ilk günki kimi şaxtalı idi, amma mühitin özü dəyişmişdi. Adama elə gəlir ki, ölüm ərəfəsində təkcə özü üçün yox, başqaları üçün də bir parça xoşbəxtlik axtarmağa çalışacaq. Amma adətən bunun tam əksi olur. İndi mənim gözümdə bu məkan əsrin əvvəllərində salınmış eyş-işrət bağçası yox, mükəmməl bir meyitxanaydı. Bir az Tayms meydanında var-gəl etdik. Beləcə, qaynayan ölü axını ilə Volt Disney məxluqlarının arasında qızımın qalan yüz iyirmi günündən birini itirdik.
Evə axşamtərəfi qayıtdıq. Həmişəki kimi yeddinci mərtəbəyə çatana qədər təngnəfəs oldum. Kiçik göydələnin işıqları ilk çıxan ulduzların işıqlarını üstələyib o taydakı pəncərədən mənzilimizə süzülürdü. Pəncərəyə yaxınlaşdım. Alaqaranlıqda şəhər mənzərəsi maqnitin təsirinə qapılıb biz-biz qalxmış qum dənəciklərini xatırladırdı.
Şam yeməyini birlikdə hazırladıq və yeməyə oturanda mənə belə dedi:
– Günorta vaxtımızı boşa sərf etdik. Gərək qalıb oxuyardım, ya da nəsə öyrənərdim. Vaxt itirə bilmərəm.
– Qızım, axı bu gün qəşəng keçdi.
– Hə, bilirəm. Bilirəm ki, vaxtım az olduğu üçün məni xoşbəxt etməyə çalışırsan. Amma çox da canfəşanlıq eləmə, oldu?
Mən bir anlıq tutuldum, o isə pəncərədən kiçik göydələnə baxırdı.
– Əlbəttə, əzizim, – axır ki, cavab verə bildim, – Bağışla, amma heç kim mükəmməl deyil. – deyib çiyinlərimi çəkdim. Həmin anlarda quyruğum olsaydı, yəqin ki, ayaqlarımın arasına sıxışdırardım.
O, gözlərini yumdu, sonra qəribə baxışlarla məni süzdü. Bir az qorxdum.
– Ata, – dedi, – ölməmişdən əvvəl seksin nə olduğunu bilmək istəyirəm.
Qaşlarımı qaldırdım, udqundum və nəfəsimi tutdum. Yəqin məktəbdə nəsə eşidib, bu normaldır. Görəsən 42-ci küçədə pornoqrafik obrazlar yox idi ki? Xatırlamağa çalışıram: Miki, Pluto, Karabella…
– Yaxşı, qızım, – çaşqın təbəssümlə dedim, – bir gün sənə başa salaram.
– Söz verirsən?
Başımı tərpətdim.
– Yox, – israr etdi, – belə yox, tam de.
Ona hər şeyi izah edəcəyimi bir daha dedim. Televizorun üstündəki saata baxdım.
– Neçədir? – soruşdu.
– Artıq yeddidir, vaxt elə bil uçur, – dedim, – təbii ki, bu günə aid deyil.
Üz-gözünü turşutdu.
– Hə, – dedi, – bilirəm. Yavaş-yavaş əsməcə hiss eləməyə başlayıram.
Onu otağına apardım, pijamasını geyindirdim və uzatdım. Dərmanlarını verdim: filan qədər bundan, filan qədər ondan, filan qədər o birisindən.
– İşıq, – dedi.
İşığı söndürdüm və zülmət içində halının pisləşməyini gözlədik.
İspancadan tərcümə edən: İlahə Əkbər